Ημερομηνία δημοσίευσης: 05-06-2024
Τα τελευταία χρόνια, μετά το πέρας των ειδικών συνθηκών της πανδημίας του κορονοϊού, η Ελλάδα καταγράφει διαρκώς αυξανόμενα ρεκόρ αφίξεων τουριστών. Το 2024 αναμένεται να είναι μια από τις καλύτερες χρονιές για τον ελληνικό τουρισμό, με πάνω από τριάντα εκατομμύρια επισκέπτες να κατακλύζουν τα νησιά και τις πόλεις της χώρας. Ήδη, σύμφωνα με στοιχεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, η επιβατική κίνηση στα αεροδρόμια της χώρας παρουσίασε αύξηση άνω του 12% κατά το πρώτο τετράμηνο του έτους, ενώ ανάλογες αυξητικές τάσεις παρατηρούνται και σε δείκτες όπως οι κρατήσεις και η πληρότητα των ξενοδοχείων και των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης.
Ωστόσο, παρά την οικονομική αισιοδοξία που φέρνει αυτή η τουριστική έκρηξη, οι επιχειρήσεις φιλοξενίας φαίνεται να αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα υποστελέχωσης. Σύμφωνα με πληροφορίες από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στον Επισιτισμό- Τουρισμό (ΠΟΕΕΤ), 80.000 κενές θέσεις επιβεβαιώθηκαν από τις εργοδοτικές οργανώσεις (ΣΕΤΕ, ΓΣΕΒΕΕ), εκ των οποίων οι 53.000 αφορούν ξενοδοχεία και οι 30.000 την εστίαση. Οι μεγαλύτερες ελλείψεις φέρεται να καταγράφονται στις κουζίνες, στο service και στην καθαριότητα. Μάλιστα, το φαινόμενο αυτό φαίνεται να ακολουθεί τάση μεγέθυνσης, καθώς σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία οι κενές θέσεις υπολογίζονταν γύρω στις 60.000 ανά έτος από το 2021 μέχρι και πέρσι.
Αναζητώντας τα αίτια
Όταν παρατηρείται μια τέτοια στρέβλωση στην αγορά εργασίας, είναι λογικό να αναζητηθούν τα αίτια αρχικά στο δίπολο εργαζομένων – εργοδοτών.
Σύμφωνα με τους εργαζόμενους, το πρόβλημα φαίνεται να πηγάζει από θέματα αμοιβών, τήρησης συμβάσεων, εντατικοποίησης εργασίας και φαινομένων εργοδοτικής παραβατικότητας. Σε ανακοίνωση της ΠΟΕΕΤ σχετικά με το θέμα της υποστελέχωσης περιγράφονται αιτήματα των εργαζομένων όπως η τήρηση των κλαδικών συμβάσεων, η εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας, η αναπροσαρμογή των μισθών προς τα πάνω, και η επαναφορά της χρονικής ισχύος του ταμείου ανεργίας στα προ μνημονίου επίπεδα. Μάλιστα, σε δηλώσεις συνδικαλιστών του τουρισμού γίνεται λόγος για εξαντλητικά ωράρια, κακές συνθήκες διαβίωσης, και περιπτώσεις παραβατικότητας όπως είναι η παρακράτηση φιλοδωρημάτων από εργοδότες.
Απ’ την άλλη πλευρά, εκπρόσωποι σωματείων εργοδοτών ισχυρίζονται ότι τα φαινόμενα υπερεργασίας και εργοδοτικής παραβατικότητας εντοπίζονται σε ένα πολύ μικρό ποσοστό επιχειρήσεων. Εκπρόσωπος του σωματείου επιχειρηματιών εστίασης BARECA, για παράδειγμα, σχολιάζοντας αυτές τις απόψεις σε δηλώσεις του στον τύπο, έκανε την εικασία ότι «Το 95% των επιχειρηματιών τηρεί όλους τους νόμους, ενώ υπάρχει και ένα 5% που δεν είναι τόσο τυπικό και την πληρώνουμε όλοι». Επίσης, μια άλλη άποψη που εκφράζεται από μερίδα εργοδοτών είναι ότι η περίοδος της πανδημίας επηρέασε αρνητικά την προσφορά εργασίας στον τουριστικό κλάδο, καθώς πολλοί εργαζόμενοι αναγκάστηκαν να αλλάξουν καριέρα ή να φύγουν στο εξωτερικό. Παράλληλα, ένα διαχρονικό πρόβλημα που αναφέρεται συχνά από τα σωματεία εργοδοτών είναι η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού σε κρίσιμα επαγγέλματα για τη βιομηχανία του τουρισμού.
Πέρα όμως από τη δυναμική ανάμεσα σε εργοδότες και εργαζόμενους, ενδέχεται να υπάρχουν και άλλα αίτια που συνεισφέρουν στη διόγκωση της υποστελέχωσης του τουρισμού. Για παράδειγμα, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ), την περίοδο 2014-2023, η απασχόληση στα Καταλύματα και την Εστίαση κατέγραψε αύξηση κατά 28,8%. Η ίδια μελέτη αναφέρει ότι η άνοδος ήταν επακόλουθο της αύξησης την ίδια περίοδο του εισερχόμενου τουρισμού κατά +36,7% (από 22 εκατ. το 2014 σε 30,1 εκατ. το 2018). Επομένως, ίσως και αυτή η γενικότερη διόγκωση του κλάδου του Τουρισμού να είναι ένας παράγοντας που ωθεί τον αριθμό των κενών θέσεων εργασίας προς τα πάνω, εφόσον η προσφορά εργασίας δεν φαίνεται να ακολουθεί ανάλογη πορεία: κατά την αντίστοιχη περίοδο, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα παρουσιάζει μείωση.
Αντιμετωπίζοντας την πρόκληση
Σε κρατικό επίπεδο, οι κινήσεις που γίνονται για την αντιμετώπιση του προβλήματος της υποστελέχωσης περιλαμβάνουν τις μετακλήσεις εργαζομένων από τρίτες χώρες (έχουν ήδη προγραμματιστεί περίπου 11.000 για φέτος), καθώς και προσπάθειες σύζευξης της προσφοράς και της ζήτησης εργασίας στον τουριστικό τομέα με τεχνολογικά μέσα.
Όμως, δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο αν αυτές οι κινήσεις θα είναι αρκετές για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα στο σύνολό του. Έτσι, είναι εύλογο για μια επιχείρηση που αντιμετωπίζει έλλειψη προσωπικού στην αρχή της σεζόν να επιθυμεί να αναλάβει πρωτοβουλίες για να αποφύγει διαταραχές στην ομαλή λειτουργία της κατά την κρίσιμη περίοδο της τουριστικής σεζόν.
Κατ’ αρχάς, από τη στιγμή που κυκλοφορούν δημόσια απόψεις που υποσκάπτουν τη εργοδοτική αξιοπιστία των τουριστικών επιχειρήσεων συνολικά, η προσπάθεια μιας επιχείρησης για στρατολόγηση προσωπικού θα ήταν χρήσιμο να πλαισιωθεί από μια κατάλληλη επένδυση στην εταιρική της εικόνα (brand). Μέσα από μια στρατηγική ενίσχυσης του εταιρικού brand, η επιχείρηση θα μπορούσε να τοποθετηθεί στην αγορά εργασίας ως ένας ελκυστικός και αξιόλογος εργοδότης που ξεχωρίζει από τον ανταγωνισμό.
Επίσης, η βελτίωση των διαδικασιών της επιχείρησης, ιδιαίτερα σε θέματα προσλήψεων και διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, θα μπορούσε να μετριάσει σημαντικά την επίδραση αυτού του φαινομένου στην εύρυθμη λειτουργία της. Αρχικά, η υιοθέτηση προτύπων και σύγχρονων συστημάτων στρατολόγησης θα επέτρεπε στην επιχείρηση να κινείται ταχύτερα στην αγορά εργασίας, να εντοπίζει πιο εύκολα τους καταλληλότερους υποψηφίους, και να αξιολογεί αποτελεσματικά τα βιογραφικά που λαμβάνει. Με αυτό τον τρόπο, θα μπορούσε να καταλήγει έγκαιρα σε προσλήψεις ικανών και ποιοτικών υπαλλήλων πριν την έναρξη της σεζόν.
Σε επόμενο στάδιο, ο επιχειρηματίας θα μπορούσε να επενδύσει στη διαμόρφωση ενός βιώσιμου και αποδοτικού μοντέλου λειτουργίας, που ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των εργαζομένων, υποστηρίζει τις ικανότητές τους, και τους δίνει κίνητρο για να μεγιστοποιούν την απόδοσή τους προς κοινό όφελος για την επιχείρηση και τους ίδιους. Έτσι, θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί όχι μόνο το πρόβλημα της υποστελέχωσης, αλλά και άλλο ένα συγγενές πρόβλημα που συχνά απειλεί τις επιχειρήσεις εποχικού χαρακτήρα: αυτού της πρόωρης αποχώρησης εργατικού δυναμικού πριν το τέλος της σεζόν.
Με πολυετή εμπειρία στην υποστήριξη επιχειρήσεων εστίασης και φιλοξενίας, οι σύμβουλοι της Strategy Lens είναι δίπλα σε κάθε εργοδότη που αντιμετωπίζει προβλήματα όπως είναι η υποστελέχωση. Πέρα από θέματα διαμόρφωσης στρατηγικής, η εταιρία συνεργάζεται με τους πελάτες της και για την υιοθέτηση και παραμετροποίηση τεχνολογικών λύσεων που επιταχύνουν και κάνουν αποτελεσματικότερη τη διαδικασία πρόσληψης του κατάλληλου προσωπικού. Στείλτε μας ένα μήνυμα, ξεκινήστε ένα αίτημα προσφοράς, ή απλά ζητήστε να σας καλέσουμε για να συζητήσουμε σχετικά με τη δική σας περίπτωση.
____________________
Σχετικά με το συγγραφέα: Ο Νίκος Κανέλλης είναι Market Development Consultant στη Strategy Lens. Υποστηρίζει το λανσάρισμα νέων προϊόντων και υπηρεσιών στην αγορά, συμμετέχοντας σε κάθε στάδιο της διαδικασίας, από τον αρχικό σχεδιασμό μέχρι το λανσάρισμα και την προώθηση. Μπορείτε να επικοινωνήσετε με το Νίκο στη διεύθυνση nkanellis@strategylens.com ή μέσω τηλεφώνου στο 2614 409 251.